Phát triển công nghiệp ôtô: Cần “cú huých” từ chính sách

Ngành công nghiệp ôtô của Việt Nam hiện mới chỉ tham gia vào phân khúc thấp của chuỗi giá trị ngành ôtô, tỷ lệ nội địa hóa đối với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi còn thấp hơn mục tiêu đề ra và thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực, giá bán xe vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực.

Chuyển biến tích cực

Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các vị đại biểu Quốc hội vừa nhận được báo cáo của Chính phủ về thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn trong nhiệm kỳ khóa XIV và một số Nghị quyết trong nhiệm kỳ khóa XIII lĩnh vực Công Thương. Theo đó, thực hiện mục tiêu, chỉ tiêu trong Chiến lược phát triển ngành ôtô Việt Nam đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2035 là một trong những nội dung được đề cập khá sâu trong báo cáo này.

Thực tế thời gian qua, Bộ Công Thương đã tích cực, chủ động tham mưu Chính phủ ban hành các chính sách quan trọngđể thực hiện các chỉ đạo về phát triển ngành ôtô Việt Nam, nhằm thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp ôtô, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa của ôtô sản xuất trong nước.

Nhờ đó, các doanh nghiệp (DN) sản xuất, lắp ráp nội địa đã có bước phát triển mạnh mẽ cả về lượng và chất, bước đầu khẳng định vai trò, vị trí đối với thị trường ôtô trong nước. Nhiều dự án sản xuất, lắp ráp ôtô quy mô lớn với mục tiêu không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước mà còn hướng tới thị trường khu vực đã hình thành, như: Tổ hợp sản xuất ôtô Vinfast tại Hải Phòng; các nhà máy sản xuất, lắp ráp ôtô du lịch thương hiệu Mazda; ôtô tải, ôtô bus của Công ty Cổ phần ôtô Trường Hải (Thaco); các dự án mở rộng sản xuất ôtô du lịch và ôtô thương mại thương hiệu Hyundai của Công ty Cổ phần Tập đoàn Thành Công… Gần đây nhất, Thaco đã xuất khẩu (XK) lô xe đầu tiên (xe bus mang thương hiệu riêng của Thaco và xe du lịch thương hiệu Kia Motors) sang các quốc gia Đông Nam Á (Philippines, Thái Lan).

Đáng chú ý, các chủng loại xe tải nhẹ dưới 7 tấn, xe khách từ 25 chỗ ngồi trở lên, xe chuyên dụng sản xuất trong nước đã đạt tỷ lệ nội địa hóa cao, đạt mục tiêu đề ra tại Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp ôtô Việt Nam, đáp ứng cơ bản nhu cầu thị trường nội địa (xe tải đến 7 tấn đáp ứng khoảng 70% nhu cầu).

Mặc dù đã có sự chuyển biến, nhưng ngành công nghiệp ôtô của Việt Nam chỉ tham gia vào phân khúc thấp của chuỗi giá trị ngành ôtô; phụ thuộc lớn vào sự phân công sản xuất của các tập đoàn ôtô toàn cầu, chưa làm chủ được các công nghệ cốt lõi như động cơ, hệ thống điều khiển, hệ thống truyền động. Giá bán xe ôtô trong nước vẫn ở mức cao so với các nước trong khu vực. Riêng với xe cá nhân đến 9 chỗ ngồi, tỷ lệ nội địa hoá còn thấp hơn mục tiêu đề ra và thấp hơn nhiều so với các quốc gia trong khu vực.

Bên cạnh đó, dù đã có tác động tích cực đối với hoạt động sản xuất, lắp ráp trong nước nhờ các chính sách nhằm thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp ôtô, nâng cao tỷ lệ nội địa hóa của ôtô sản xuất trong nước thời gian qua, nhưng ngành công nghiệp ôtô của Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với khó khăn do ôtô nhập khẩu nguyên chiếc vẫn gia tăng.

Chính sách cần linh hoạt

Chính phủ cần có chính sách, giải pháp quyết liệt và nhất quán, tập trung hỗ trợ có trọng tâm, trọng điểm một số DN Việt Nam để phát triển ngành ôtô trong nước cũng như nâng tỷ lệ nội địa hóa, hạ giá thành sản phẩm. Đặc biệt, cần hỗ trợ DN tận dụng cơ hội thị trường do các chính sách vừa ban hành, tập trung đẩy nhanh các dự án lớn về sản xuất, lắp ráp ôtô của các DN lớn trong thời gian gần đây và tương lai.

Đồng thời, nghiên cứu sửa đổi áp dụng mức thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng ôtô từ 9 chỗ ngồi trở xuống theo hướng không đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với phần giá trị tạo ra trong nước, nhằm giảm chi phí sản xuất, hạ giá thành, nâng cao năng lực cạnh tranh của ôtô trong nước so với ôtô nhập khẩu.

Về dài hạn, báo cáo của Chính phủ cũng đề cập tới việc cần có cơ chế, chính sách thu hút vốn từ các tập đoàn đa quốc gia đầu tư các dự án có quy mô lớn tại Việt Nam, đặc biệt tập trung vào các thương hiệu và dòng xe chưa có tại khu vực ASEAN, nhằm tạo điều kiện để các DN trong nước tham gia sâu vào chuỗi sản xuất ôtô đa quốc gia và hướng tới thị trường XK trong khu vực.

Tuy nhiên, để tăng tỷ lệ nội địa hóa ngành ôtô, Tổng giám đốc Hyundai Thành Công – ông Lê Ngọc Đức – cho rằng: Nhà nước cần có chính sách giảm hoặc miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu, vật tư và linh kiện nội địa hóa trong nước. Đồng thời, áp dụng các gói tín dụng dành cho phát triển công nghiệp hỗ trợ (CNHT), đưa sản xuất sản phẩm ôtô vào danh mục sản phẩm công nghệ cao để khuyến khích DN phát triển.

Thời gian tới sẽ phối hợp chặt chẽ với một số DN nước ngoài trong ngành ôtô như Toyota, Honda… tăng cường tìm kiếm các DN sản xuất nguyên vật liệu, linh, phụ kiện trong nước đủ khả năng để thay thế nguồn nhập khẩu trong ngắn và dài hạn – Bộ Công Thương cho biết.

BQT Trung tâm IDC