Phát triển cụm ngành để nâng cao lợi thế cạnh tranh trong chuỗi giá trị sản xuất

Trong những năm trở lại đây, ở Việt Nam, chính sách phát triển không gian kinh tế, đặc biệt là cụm liên kết ngành, đã được cụ thể hóa thành những chủ trương, chính sách và định hướng lớn của Đảng, Chính phủ.

Lần đầu tiên, việc liên kết phát triển các khu, cụm công nghiệp thành các cụm liên kết ngành được đề cập trong Dự thảo Luật phát triển công nghiệp.

Ngày 22/3/2018, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 23-NQ/TW về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hình thành các vùng công nghiệp, cụm liên kết ngành công nghiệp, khu công nghiệp, các mạng sản xuất, chuỗi giá trị công nghiệp, trong đó trọng tâm là cụm liên kết ngành công nghiệp.

Đáng chú ý, dịch COVID-19 đang định hình lại chuỗi cung ứng và xu hướng đầu tư trên toàn cầu, cách nhìn nhận của nhà đầu tư. Vì vậy bài toán chuỗi liên kết, cụm liên kết ngành công nghiệp, không chỉ gói gọn là 1 khu vực, 1 cụm công nghiệp, 1 ngành mà là một bài toán chung về chuỗi đầu cuối cung cầu, đào tạo lao động và tiêu thụ.

Thực tế, trước đây, các khu công nghiệp phát triển tràn lan, thiếu quy hoạch. Trong khi đó, các cụm liên kết ngành hình thành tự phát, chủ yếu là phụ thuộc vào nhu cầu của ngành có thể dài hạn hoặc trong ngắn hạn. Ngoài ra, có rất ít liên kết giữa các doanh nghiệp trong cụm với các doanh nghiệp và chủ thể kinh tế khác bên ngoài cụm.

Vì vậy, việc hoàn thiện khung pháp lý cho các chính sách thúc đẩy phát triển cụm liên kết ngành là một trong những nội dung chính trong Dự thảo Luật phát triển công nghiệp đang trong quá trình xây dựng. Các chuyên gia cho rằng dự thảo Luật Công nghiệp rất cần đưa ra quy định về khung chính sách phát triển cụm liên kết ngành, trong đó tập trung đến việc thu hút đầu tư dựa vào lợi thế so sánh vùng, tính đến khả năng liên kết vùng. Từ đó, có các giải pháp tăng cường liên kết giữa các doanh nghiệp theo chuỗi giá trị, giữa doanh nghiệp với cơ sở đào tạo…