Chuỗi cung ứng đứt gãy: Giải pháp nào cho các doanh nghiệp

Ngày 8/9/2021, tại tọa đàm “Giải pháp đảm bảo chuỗi cung ứng thời Covid-19″, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam (VIMC), Ông Lê Quang Trung đã chia sẻ những thách thức mà các doanh nghiệp hàng hải và logistics đang phải đối diện giữa đại dịch COVID-19.

Các doanh nghiệp đang hứng chịu những tác động nặng nề từ việc đứt gãy chuỗi cung ứng khi đại dịch Covid-19 bùng phát trở lại. Cụ thể, cước vận tải biển tăng phi mã trong thời gian gần đây và sự thiếu hụt, mất cân bằng container trên toàn thế giới khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn để duy trì sản xuất. Giá cước xuất khẩu sang Mỹ từ ngày 15/6 tiếp tục tăng thêm 2000 – 3000USD, tăng gấp 5 lần so với cùng kỳ năm ngoái. Chỉ tính riêng giá cước hiện nay đã tương đương 60% tiền hàng hóa trong một cont đồ gỗ/furniture, chưa kể các chi phí logistics gia tăng khác mà doanh nghiệp phải chịu (mức thông thường chỉ khoảng 15 – 20%).

Bên cạnh đó, đại dịch cũng khiến các doanh nghiệp phải tổ chức lại quy mô và quá trình sản xuất, bố trí nhân lực làm việc phù hợp để vừa đảm bảo an toàn, tuân thủ các quy định về phòng chống dịch, vừa thực hiện sản xuất. Trong thời gian qua, tại các địa phương, đặc biệt là các tỉnh khu vực phía Nam, tình hình dịch bệnh diễn biến vô cùng phức tạp nên nhiều địa phương đã áp dụng các biện pháp phòng chống lây nhiễm quyết liệt như giãn cách xã hội, hạn chế di chuyển, hạn chế lưu thông giữa các vùng, yêu cầu cách ly bắt buộc đối với những người từ vùng dịch về… Tuy nhiên, mỗi địa phương lại đặt ra những quy định riêng khác nhau, sự thiếu nhất quán và liên tục thay đổi trong các giấy phép vận tải hàng hóa liên tỉnh,… khiến cho chuỗi cung ứng bị đứt gãy. Ngoài ra, tình trạng thiếu hụt lao động, lái xe,… cũng góp phần vào việc đứt gãy chuỗi cung ứng.

Ông Trần Thanh Hải – Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu – Bộ Công Thương nhận định, chuỗi cung ứng bị gián đoạn, đứt gãy không chỉ gây ra thiệt hại với doanh nghiệp mà còn gây ra nhiều hệ lụy cho nền kinh tế.

Thứ nhất, do không có nguyên vật liệu đầu vào để sản xuất, nhiều doanh nghiệp phải đóng cửa, tạm ngừng sản xuất, không đáp ứng được đơn hàng đúng thời gian dẫn đến mất đơn hàng và mất uy tín với các đối tác, các đối tác có thể tìm kiếm doanh nghiệp sản xuất khác.

Thứ hai, nguồn cung ứng hàng hóa hạn chế dẫn tới tình trạng khan hiếm hàng hóa, giá cả leo thang, đặc biệt là những sản phẩm thiết yếu cho sinh hoạt và phòng chống dịch Covid-19. Một doanh nghiệp không thể trụ nổi trước tác động của đại dịch sẽ tạo ra hiệu ứng dây chuyền, việc thực hiện mục tiêu kép của Chính phủ sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Thứ ba, việc gián đoạn chuỗi cung ứng kéo dài còn ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, giảm năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến dòng vốn FDI và khả năng hội nhập của Việt Nam..

Trước thực tế trên, tại buổi tọa đàm, một số kiến nghị đã được nêu ra như sau:

Thứ nhất, kiến nghị bổ sung quy tắc vận tải an toàn như ưu tiên tiêm phòng cho lao động lái xe, lao động tại cảng, kho, bãi, khai báo hải quan; hỗ trợ doanh nghiệp chủ động xét nghiệm rà soát lao động của chính mình… Đồng thời, VLA kiến nghị UBND TP Hà Nội thay đổi phương án kiểm soát trên tuyến quốc lộ 1A để đảm bảo lưu thông thông suốt, hỗ trợ doanh nghiệp trong việc miễn, giảm thủ tục cấp QR code, giấy phép đi đường. Đặc biệt, VLA nhấn mạnh, đề nghị tạm thời không áp dụng các chính sách tăng chi phí logistics nói chung, như phí hạ tầng cảng biển ở TP.HCM từ 1/10 năm 2021; giảm mức thu phí hạ tầng cảng biển của TP Hải Phòng.

Thứ hai, đề nghị các Hiệp hội ngành hàng và Hiệp hội VLA, Hiệp hội Cảng biển Việt Nam, Hiệp hội Đại lý Môi giới hàng hải Việt Nam phối hợp, làm việc cùng với VCCI và các doanh nghiệp thành viên trong việc trao đổi thông tin về tình hình thị trường giá cước, tình trạng container rỗng và các hoạt động nghiệp vụ…

Thứ ba, các địa phương cần thống nhất về quy định về di chuyển tạo thuận lợi trong quá trình lưu thông hàng hóa. Bộ Y tế cũng cần nghiên cứu, xem xét thay vì xét nghiệm COVID-19 cho lái xe thì áp dụng nguyên tắc vận tải an toàn: lái xe ngồi yên trong cabin – không tiếp xúc khi giao nhận hàng hoá hai đầu và khi ra vào cảng. Đại diện Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cũng kiến nghị xóa bỏ yêu cầu xe vận tải phải có giấy đi đường khi đã có QR code.

Thứ tư, kiến nghị Chính phủ, Bộ Giao thông Vận tải thực hiện các biện pháp cần thiết để điều tiết giữa các khu vực cảng biển, đảm bảo hàng hoá được lưu thông thuận lợi, tránh tình trạng nghẽn hàng hóa xảy ra tại cảng Cát Lái trong thời gian vừa qua.

Thứ năm, để giảm chi phí logistics cho doanh nghiệp, đề nghị Bộ Giao thông Vận tải chủ trì giải quyết khó khăn khi các hãng tàu nước ngoài liên tục tăng giá cước vận chuyển gây ảnh hưởng đến sản xuất, xuất nhập khẩu. Ví dụ yêu cầu các hãng tàu container nước ngoài khai báo cước phí vận chuyển đường biển, kiểm soát việc tăng cước vận chuyển phi mã như hiện nay. Bên cạnh đó, kiến nghị không tăng và có biện pháp giảm hoặc loại bỏ một số phụ phí trong 12 loại phụ phí đường biển. Đây là nhu cầu cấp bách mà các doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu của nước ta đang yêu cầu được giải quyết.

Về chiến lược lâu dài, Chính phủ cần có quyết sách để phát triển vận tải biển mang thương hiệu Việt Nam. Một số giải pháp được nêu ra là phát triển đội tàu container cỡ lớn kinh doanh tuyến xa như châu Âu, châu Mỹ để đáp ứng được yêu cầu chuyên chở hàng xuất nhập khẩu của Việt Nam.

Để đảm bảo chuỗi cung ứng phát triển bền vững, lâu dài, ông Trần Thanh Hải nêu quan điểm cho rằng, vì môi trường kinh doanh luôn thay đổi nên chuỗi cung ứng sẽ luôn cần thích ứng để đạt được hiệu suất tốt nhất, hạn chế thấp nhất rủi ro. Ông Hải nhấn mạnh “COVID-19 đã buộc doanh nghiệp phải nhận thức sâu sắc về vai trò của hoạt động logistics và việc quản lý chuỗi cung ứng đối với sự sống còn của doanh nghiệp. Tôi cho rằng khi dịch Covid-19 được kiểm soát, chuỗi cung ứng hàng hóa phải được tăng cường để tăng khả năng ứng phó với khủng hoảng, giảm thiểu tốt nhất những chấn thương bất ngờ”.

Các doanh nghiệp cần chủ động lập kế hoạch, xây dựng chiến lược kinh doanh phù hợp, linh hoạt thích ứng khi môi trường kinh doanh biến đổi. Doanh nghiệp cần tích cực, chủ động tận dụng lợi thế từ các FTA đã có hiệu lực để tham gia sâu rộng vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Đặc biệt, vai trò vaccine rất quan trọng nên việc phổ cập tiêm chủng cho người lao động trong chuỗi cung ứng như lái xe, người làm thủ tục giao nhận, giao hàng phải được ưu tiên hàng đầu.

Nguồn: Vsi.gov.vn